Obowiązki przedsiębiorców w świetle
REACH i CLP. Karty charakterystyki [ARTYKUŁ PRASOWY]
REACH i CLP. Kontrola nad chemikaliami. Właściwa kontrola chemikaliów
Elżbieta
Bądkowska
Specjalista Przedsiębiorstwa EKOS s.c. www.ekos.gda.pl
Zapewnienie zgodności z Rozporządzeniem REACH
czy CLP jest trwającym i prawdopodobnie nigdy nie kończącym się procesem. Szczególnie
ma to wpływ na użytkownika, od którego wymaga się ustanowienia stabilnych procedur
„zarządzania zmianami” dla zachowania ciągłej zgodności z Rozporządzeniami.
REACH
REACH to rozporządzenie Unii
Europejskiej przyjęte w celu lepszej ochrony środowiska i zdrowia człowieka
przed zagrożeniami, jakie mogą stanowić substancje chemiczne, przy jednoczesnym
zwiększeniu konkurencyjności unijnego sektora chemikaliów. Rozporządzenie
propaguje również alternatywne metody oceny zagrożeń stwarzanych przez
substancje chemiczne w celu ograniczenia liczby badań przeprowadzanych na
zwierzętach.
Co do zasady, rozporządzenie REACH,
które weszło w życie z dniem 1 czerwca 2007 r., ma zastosowanie do wszystkich
substancji chemicznych – nie tylko tych stosowanych w procesach przemysłowych,
ale również towarzyszących nam w codziennym życiu, na przykład środków
czyszczących czy farb, a także składników wyrobów, takich jak odzież, meble i
urządzenia elektryczne. Dlatego rozporządzenie dotyczy większości
przedsiębiorstw w Unii Europejskiej.
Rozporządzenie wymaga, aby ciężar obowiązku spoczywał
na przedsiębiorstwach. Zgodnie z jego wymogami przedsiębiorstwa muszą
zidentyfikować i kontrolować ryzyko związane z substancjami produkowanymi i
wprowadzanymi do obrotu w Unii Europejskiej. Muszą również wykazać, że
substancja może być bezpiecznie stosowana, a także poinformować użytkowników o
środkach zmniejszających ryzyko.
Karta charakterystyki
Karta charakterystyki jest
podstawowym narzędziem ochrony pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy wykorzystujących w działalności zawodowej niebezpieczne substancje i
preparaty chemiczne. Karta charakterystyki powinna dostarczać kompleksowych informacji
o substancji lub mieszaninie w celu właściwej kontroli chemikaliów na
stanowisku pracy. Pracodawcy i pracownicy korzystają z karty charakterystyki
jako źródła informacji o zagrożeniach dla zdrowia i środowiska, oraz w celu
uzyskania zaleceń dotyczących środków bezpieczeństwa.
Wprowadzający
substancje lub mieszaniny do obrotu, są zobowiązani opracować karty
charakterystyki zgodne z załącznikiem II do rozporządzenia REACH. 1 grudnia
2010 roku weszło w życie nowe rozporządzenie dotyczące kart charakterystyki
(453/2010), wprowadzające nowy format, który ma być zgodny z harmonogramem – w
pierwszej kolejności dla substancji (od 1 grudnia 2010r.), w drugiej dla
mieszanin (od 1 czerwca 2015.r.).
Karta charakterystyki umożliwia
pracodawcy stwierdzenie, czy w miejscu pracy znajdują się niebezpieczne związki
chemiczne oraz pozwalają na ocenę ryzyka wynikającego z ich zastosowania. Niedopuszczalne
jest wprowadzanie do obrotu oraz stosowanie w działalności zawodowej substancji
i mieszanin niebezpiecznych bez posiadania karty charakterystyki. W
pewnych warunkach, niektóre mieszaniny które nie spełniają kryteriów
klasyfikacji jako niebezpieczne lub stwarzające zagrożenie, również wymagają tej
karty.
CLP KLASYFIKACJA
„Rozporządzenie CLP” lub „CLP” to
skrót od rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i
pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG
i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) 1907/2006 (REACH).
Rozporządzenie to zastępuje dwa
wcześniejsze akty ustawodawcze – dyrektywę w sprawie substancji niebezpiecznych
(DSD) i dyrektywę w sprawie preparatów niebezpiecznych (DPD). Do 2015 r.
obowiązuje okres przejściowy.
CLP dotyczy producentów, importerów, użytkowników lub
dystrybutorów substancji chemicznych lub mieszanin. Niezależnie od wielkości
tonażu substancje lub mieszaniny należy zaklasyfikować, oznakować i opakować
zgodnie z wymaganiami rozporządzenia CLP, zanim zostaną one wprowadzone na
rynek Wspólnoty – wprowadzenie do obrotu substancji lub mieszaniny oznacza
odpłatne bądź nieodpłatne fizyczne udostępnienie jej stronom trzecim.
Dzięki rozporządzeniu CLP
zagwarantowano, że informacje o związanych z chemikaliami zagrożeniach są w
sposób jasny przekazywane pracownikom i konsumentom w Unii Europejskiej,
poprzez klasyfikację i oznakowanie chemikaliów.
Przed wprowadzeniem chemikaliów do
obrotu branża musi ustalić, jakie potencjalne zagrożenia stwarzają takie
substancje i mieszaniny dla zdrowia ludzi czy środowiska, klasyfikując je
według zidentyfikowanych zagrożeń.
Działania wynikające ze zmian w rozporządzeniach REACH i CLP
Zgodnie z rozporządzeniem CLP,
dalsi użytkownicy wprowadzający do obrotu substancje i mieszaniny, muszą sklasyfikować
substancje i mieszaniny przy użyciu zharmonizowanej klasyfikacji podanej w
Załączniku VI, lub w przypadku ich braku, na podstawie informacji, które są
dostępne (samodzielna klasyfikacja) w rozporządzeniu CLP.
UE
systematycznie wprowadza zmiany do rozporządzenia CLP. Kolejne ATP (Adaptacja
do Postępu Technicznego) wprowadzają do zał. VI klasyfikacje nowych substancji
lub ulegają zmianie klasyfikacje, już istniejące. Wpływa to na poprawę bezpieczeństwa
pracy i ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska.
Producenci,
importerzy i dalsi użytkownicy muszą śledzić zmiany prawne dotyczące CLP i
oszacować, czy należy dokonać ponownej oceny klasyfikacji substancji lub
mieszaniny, którą wprowadzają do obrotu.
Zarządzanie
zmianami
Zapewnienie
zgodności z REACH jest prawdopodobnie nigdy nie kończącym się procesem. REACH
wymaga bowiem od rejestrujących i dalszych użytkowników ciągłej aktualizacji
informacji na temat klasyfikacji, zagrożeń, ryzyka itd.
Wiele
substancji po rejestracji, w wyniku nowej klasyfikacji, ma zmienione kategorie
zagrożeń, co w konsekwencji wpływa na ograniczenia lub udzielania zezwoleń
zgodnie z rozporządzeniem REACH.
Skutki
aktualizacji listy kandydackiej
„Substancje
wywołujące szczególnie duże obawy” (ang. Skrót SVHC) umieszczane są na tak
zwanej liście kandydackiej. Nie oznacza to, że substancja automatycznie
jest uważana za wymagająca uzyskania zezwolenia, dla określonych kierunków
zastosowania. Umieszczenie substancji na liście kandydackiej nie wywołuje
jakichkolwiek natychmiastowych ograniczeń w jej stosowaniu. Nie mniej jednak
informacja ta, o zawartości w produkcie substancji wymienionej na liście
kandydackiej, wywołuje niepokój nie tylko u producentów wyrobów, ale również odbiorców.
W
szczególności w celu zapewnienia ciągłej zgodności z REACH czy CLP,
przedsiębiorcy powinni zwrócić uwagę na:
• aktywne
procedury monitorowania dostawców,
• procesy
kwalifikacyjne dla nowych dostawców i nowych dostaw,
• systemy
regularnego przeglądu i dostosowywania umów dostawczych zgodnie z REACH/CLP
•
monitorowanie nowych klasyfikacji (Załącznik VI), zezwoleń (załącznik XIV i
lista kandydacka) oraz ograniczeń (Załącznik XVII) i wprowadzanie niezbędnych
zmian.
To
wszystko będzie dotyczyć nie tylko zarządzania produktem, ale to również
wpłynie na działalność działów zaopatrzenia, magazynów, obszaru produkcji i
innych.
Porady na przyszłość
Obowiązki
przedsiębiorców wynikające REACH i CLP, nie tylko rejestrującego swoje
substancje ale także dalszych użytkowników, czyli zakłady chemiczne,
petrochemiczne, produkujące kleje, tworzywa sztuczne, farby, lakiery czy środki
czystości, to m.in.:
• dokonać
przeglądu swoich ról i zadań w ramach rozporządzenia REACH, które mogą się
zmieniać w czasie; powoduje to zmiany w różnych zobowiązaniach prawnych,
•
utrzymywać stała komunikacji z dostawcami w celu zapewnienia ciągłości dostaw i
uwzględnienia zastosowań, w tym bieżąca kontrola certyfikatów i umów,
•
zapewnić odpowiednich zasoby ludzkich do zajmowania się kartami charakterystyk,
zmianami w klasyfikacjach substancji (załącznik VI) zezwoleń (załącznik XIV),
ograniczeń (załącznik XVII),
•
przygotować się do zmian oznakowania wskutek zmian w klasyfikacjach,
•
wprowadzić systemy ułatwiające zarządzanie zmianami, stosowne certyfikaty (ISO,HACAP)
• opracować plany zastosowania zamienników,
• przygotować i aktualizować dokumentację oraz procesy pod kątem ewentualnych kontroli służb nadzoru (inspekcje sanitarne).
Elżbieta Bądkowska
Specjalista Przedsiębiorstwa EKOS s.c. www.ekos.gda.pl