TRANSPORT ADR
Podstawa prawna
Podstawowymi
aktami w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych są:
- Umowa
europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów
niebezpiecznych – aktualnie obowiązuje Umowa ADR 2019 (obowiązuje od 1 lipca 2019 r.).
- Ustawa o
przewozie towarów niebezpiecznych (t.j. Dz.U. 2021 poz. 756) oraz rozporządzenia wykonawcze określające np.
sposób szkolenia i egzaminowania kierowców, parkingi dla pojazdów z
towarami niebezpiecznymi, sposób składania sprawozdania z działalności z
zakresu przewozu towarów niebezpiecznych.
Aktualna wersja obowiązująca w latach 2019-2021 (w języku angielskim) znajduje się pod adresem: unece.
Oprócz wskazanych powyżej, odniesienia do przepisów transportowych znajdują się w innych aktach prawnych związanych z substancjami i mieszaninami niebezpiecznymi jak np. Rozporządzenie CLP.
Przepisy ADR regulują również transport próbek – materiałów, które uważa się za niebezpieczne, ale jeszcze nie do końca zbadanych czy zaklasyfikowanych, jako stwarzające zagrożenie. W celu ich bezpiecznego transportu określa się prawdopodobny numer UN i np. przewozi do dalszych badań.
W momencie przygotowania dla klienta Karty Charakterystyki, zlecaniu badań produktów czy przygotowaniach dokumentacji do przetargów, spełnianie wymagań przepisów ADR jest bardzo ważnym elementem bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw.
UCZESTNICY PRZEWOZU
Przepisy transportowe wyróżniają kilku uczestników przewozu. Każdy z uczestników przewozu ma określony zakres obowiązków, które powinien spełnić przy transporcie towaru niebezpiecznego. Niejednokrotnie różni uczestnicy przewozu odpowiadają za te same elementy bezpieczeństwa.
Główni uczestnicy przewozu to :
- nadawca – często jest producentem towaru niebezpiecznego – odpowiedzialny między innymi za klasyfikację, pakowanie w tym dobór opakowań zgodnie z instrukcjami pakowania, ładowanie, dokument przewozowy, oznakowanie sztuk przesyłki, ochronę towaru, szkolenia osób zaangażowanych,
- przewoźnik – odpowiedzialność w zakresie: szkolenia kierowców, pakowanie, ładowanie, mocowanie, manipulacja ładunkiem, oznakowanie sztuk przesyłki i pojazdu, wyposażenie pojazdu, dokument przewozowy, dopuszczenia do transportu, ochrona towaru,
- odbiorca – odpowiedzialność za rozładunek, manipulację ładunkiem, szkolenia.
Inni uczestnicy przewozu to:
- załadowca,
- pakujący,
- napełniający,
- operator kontenera-cysterny / cysterny przenośnej,
- rozładowca.
Jeśli chodzi o obowiązki uczestników przewozu, to jedno przedsiębiorstwo może być nadawcą, załadowcą i np. rozładowcą, czyli może pełnić wiele funkcji w świetle Umowy ADR. Może być również sytuacja zupełnie odwrotna, gdzie konkretne działania, określone między przedsiębiorstwami w umowach handlowych, wykonywane będą przez kolejne, niezależne od siebie przedsiębiorstwa. Na każdym etapie, każde przedsiębiorstwo musi spełniać wymagania Umowy ADR.
Umowa ADR
Umowa ADR odnosi się do towarów niebezpiecznych, które zostały podzielone na 9 klas wraz z podklasami. Każda z podklas posiada indywidualne oznaczenie, które musi być umieszczone na pojeździe:
- klasa 1
– materiały i przedmioty wybuchowe
- 1.1 –
Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie wybuchem masowym.
- 1.2 –
Materiały i przedmioty, które stwarzają zagrożenie rozrzutem, ale nie
wybuchem masowym.
- 1.3 –
Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i małe zagrożenie
wybuchem lub rozrzutem, lub oba te zagrożenia, ale które nie stwarzają
zagrożenia wybuchem masowym.
- 1.4 –
Materiały i przedmioty, które stwarzają tylko małe zagrożenie wybuchem w
przypadku ich zapalenia lub zainicjowania podczas przewozu.
- 1.5 –
Materiały bardzo mało wrażliwe stwarzające zagrożenie wybuchem masowym,
które są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo ich
zainicjowania lub przejścia od palenia do detonacji w normalnych warunkach
przewozu.
- 1.6 –
Przedmioty skrajnie niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem
masowym.
- klasa 2
– gazy
- 2.1 –
Gazy palne
- 2.2 –
Gazy niepalne, nietrujące
- 2.3 –
Gazy trujące
- klasa 3
– materiały ciekłe zapalne
- klasa
4.1 – materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne oraz materiały
wybuchowe stałe odczulone
- klasa
4.2 – materiały samozapalne
- klasa
4.3 – materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne
- klasa
5.1 – materiały utleniające
- klasa
5.2 – nadtlenki organiczne
- klasa
6.1 – materiały trujące
- klasa
6.2 – materiały zakaźne
- klasa 7
– materiały promieniotwórcze
- klasa 8
– materiały żrące
- klasa 9
– różne materiały i przedmioty niebezpieczne
OBOWIĄZEK WYZNACZENIA DORADCY ADR
Obowiązek wyznaczenia doradcy ADR nakłada na przedsiębiorstwo:
- Umowa ADR
- Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych
Umowa ADR wskazuje, iż :
„każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych albo związane z nim pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek, powinno wyznaczyć jednego lub więcej doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością.”
Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych w Art. 15 mówi, że:
„uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych, określonych odpowiednio w ADR, RID lub ADN, zwanego dalej „doradcą”.
Ustawa wskazuje w Art. 16, że doradcy NIE MUSIMY WYZNACZAĆ, jeżeli ilości towarów niebezpiecznych, z którymi pracujemy, każdorazowo są mniejsze niż te podane w Umowie ADR, a sama Umowa ADR 1.8.3.2 precyzuje iż możemy nie wyznaczać doradcy przy ilościach podanych m.in. w dziale 1.1.3.6 – wyłączenia dla ilości w jednostce transportowej dziale 3.4 czy 3.5. – wyłączenia dla ilości ograniczonych LQ i wyłączonych.
Szkolenia
Niezależnie od przewożonych ilości towarów niebezpiecznych, Umowa ADR oraz Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych nakładają na przedsiębiorcę obowiązek przeszkolenia wszystkich osób zaangażowanych w transport towarów niebezpiecznych. Będą to więc m.in. osoby wykonujące załadunek, rozładunek, pakowanie czy przygotowanie dokumentacji transportowej, zarówno w przedsiębiorstwach wykonujących te operacje z zachowaniem pełnego obowiązku stosowania wymagań ADR (na tzw. „pełnym ADR-ze”) czy takie, które wykorzystują możliwe wyłączenia przepisów (LQ czy 1.1.3.6.).
Umowa ADR dział 1.3 „Osoby zatrudnione przez uczestników przewozu,…, których obowiązki dotyczą przewozu towarów niebezpiecznych, powinny zostać przeszkolone w zakresie wymagań związanych z takim przewozem, stosownie do odpowiedzialności i obowiązków tych osób. Pracownicy, przed podjęciem swoich obowiązków, powinni zostać przeszkoleni…”
Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych Art. 14. 1. Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany przeszkolić osoby wykonujące czynności związane z przewozem drogowym,…, zatrudnione przez niego lub wykonujące na jego rzecz czynności związane z przewozem towarów niebezpiecznych przed podjęciem tych czynności, w zakresie odpowiednim do odpowiedzialności i obowiązków tych osób. Szkolenie powinno być okresowo uzupełnianie w celu uwzględnienia zmian w przepisach dotyczących przewozu towarów niebezpiecznych.”
Karta Charakterystyki a ADR
Bardzo istotnym elementem łączącym wymagania transportowe z wymaganiami CLP jest Karta Charakterystyki. W sekcji 14 Karty powinniśmy zamieścić informacje o tym czy dany produkt jest czy nie jest niebezpieczny w transporcie. Kompetentna osoba przygotowująca Kartę Charakterystyki powinna w porozumieniu np. z producentem produktu określić numer UN oraz grupę pakowania co stanowi podstawę do dalszego bezpiecznego transportu.
Wiele innych sekcji Karty Charakterystyki powiązać można z transportem produktu niebezpiecznego. Począwszy od sekcji 2, przez sekcję 3, 6, 7, 9, 12 – możemy uzupełniać je informacjami i możliwościami jakie zawarte są w przepisach ADR, dając Państwu produkt na najwyższym poziomie merytorycznym.